Jeździectwo to sport, w którym każdy bez wyjątku, zależnie od temperamentu i predyspozycji fizycznych, odnajdzie cząstkę siebie. W ramach jeździectwa istnieje aż siedem konkurencji.: ujeżdżenie, skoki przez przeszkody, Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego (tzw. WKKW), powożenie, reining, woltyżerka i sportowe rajdy konne. Trzy pierwsze, to dyscypliny olimpijskie. Są oczywiście jeszcze wyścigi i coraz bardziej popularne w Polsce polo, które także można zaliczyć do sportów konnych.
Co zatem wybrać?
Styl i elegancja
Dla osób, które cenią sobie styl i elegancje, są cierpliwe i potrafią wytrwale dążyć do celu, istnieje wymarzona wręcz konkurencja - ujeżdżenie. Można ją określić w trzech słowach: wdzięk, harmonia i wspomniana już wcześniej elegancja. Celem ujeżdżenia jest rozwój naturalnych możliwości i zdolności konia. Para powinna stanowić harmonijną, rozumnie współdziałającą całość.
Często ujeżdżenie jest porównywana do tańca lub jazdy figurowej na lodzie i rzeczywiście trudno byłoby znaleźć bardziej trafne porównanie. Ujeżdżenie polega na wykonywaniu przez jeźdźca i konia na specjalnie przygotowanym placu (czworoboku) serii określonych wcześniej ruchów, zwanych figurami, które są oceniane przez sędziów. Bardzo często odbywa się to do muzyki (tzw. kür - program dowolny do muzyki).
Historia ujeżdżenia jest bardzo długa i sięga jeszcze czasów starożytności. Za początek można uznać XVI wiek, kiedy to powstała klasyczna szkoła jazdy. Ogromny wpływ współczesny kształt jak i popularność ujeżdżenia mieli jeźdźcy z Hiszpańskiej Szkoły Jazdy w Wiedniu oraz Cadre Noir we Francji. Zresztą do dziś w Wiedeńskiej Szkole Jazdy można oglądać pokazy rodem z XIX wieku.
Kiedy szybko i dużo się dzieje
Ci, którzy lubią gdy wokół „dużo się dzieje”, najłatwiej odnajdą się w dynamicznych skokach przez przeszkody. To najpopularniejsza i najczęściej pokazywana w mediach konkurencja jeździecka.
Na popularność konkursów skokowych wpływają między innymi jasne i proste zasady ich rozgrywania. Zadaniem zawodnika jest bezbłędne (bez zrzutek) lub jak najszybsze pokonanie toru przeszkód (parkuru). Przejechanie parkuru wymaga odpowiedniej strategii: precyzyjnej i równej jazdy, a także robienia skrótów i ciasnych zakrętów, które bardzo często decydują o zwycięstwie. Skoki przez przeszkody wymagają odwagi i są oparte na wzajemnym zaufaniu jeźdźca i konia.
Konkurencja wywodzi się z XVIII wiecznej tradycji polowań na lisy i współzawodnictwa pomiędzy ich uczestnikami. Pierwsze, oficjalne zawody w skokach przez przeszkody odbyły się w 1864 roku w Dublinie. W Polsce pierwszy konkurs rozegrano w 1880 roku w Warszawie, a więc ponad 130 lat temu!
Dla tych, którzy kochają adrenalinę
Jeśli jesteś jeźdźcem pełnym charyzmy, dobrze czującym się zarówno w skokach na parkurze jak i w szrankach czworoboku i szukasz dodatkowych wrażeń, powinieneś spróbować swoich sił we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego.
WKKW to taki „jeździecki” triatlon, na który składają się trzy konkurencje: ujeżdżenie, skoki przez przeszkody i niezwykle widowiskowy kros, czyli bieg terenowy z przeszkodami. Dzięki temu WKKW jest wszechstronnym sprawdzianem konia i jeźdźca, wymagającym dużego doświadczenia i odwagi. Odwaga przyda się szczególnie podczas wspomnianego krosu, podczas którego zawodnicy pokonują przeszkody terenowe w pełnym galopie. Mogą to być kłody drzew, rowy, bankiety a także przeszkody wodne.
Ciekawa jest historia tej konkurencji. WKKW wywodzi się z tradycji wojskowej i znane już było przed 1902 rokiem, kiedy to w Paryżu rozegrano pierwszy konkurs,. Celem tych zawodów było zademonstrowanie zdolności, wytrzymałości i szybkości koni, jak również ich elegancji, a także zgrania konia z jeźdźcem. Po raz pierwszy WKKW zagościło na Olimpiadzie w roku 1912 w Sztokholmie, lecz do roku 1924 mogli w nich brać udział tylko oficerowie wojskowi w czynnej służbie. Zawodnicy cywilni zostali dopuszczeni w roku 1956. Kobiety zaczęły startować w zawodach WKKW dopiero w roku 1964 i do dziś współzawodniczą z mężczyznami.
Gimnastyka na koniu
Jeśli Twoja pociecha ma zamiłowanie do gimnastyki, warto zapisać ją na zajęcia woltyżerki, czyli gimnastyki na koniu. Akrobatyczne ćwiczenia koniu rozwijają zmysł równowagi, a także uczą pracy zespołowej. Oczywiście swoich sił może spróbować każdy, jednak najłatwiej jest opanować tę sztukę najmłodszym adeptom jeździectwa. Współczesna woltyżerka nie musi być jedynie jedną z konkurencji jeździeckich. Woltyżerka często stanowi doskonałe uzupełnienie i jest formą dodatkowego przygotowania do uprawiania pozostałych konkurencji. Może też być elementem nauki jazdy konnej dla początkujących lub zostać wykorzystana jako uzupełnieniem treningu dla zaawansowanych.
Początki tej dyscypliny sięgają starożytności. Obecna nazwa wywodzi się z czasów renesansu i pochodzi od francuskiego słowa "la Voltige" ("voltiger") (tłum: akrobacja; podlatywać). W epoce renesansu woltyżerka stanowiła część musztry jeździeckiej oraz była ćwiczeniem zwinności uprawianym przez szlachtę i rycerstwo. W latach 20. XX wieku do uprawiania woltyżerki, będącej domeną szkoleniowców wojskowych, dopuszczono dzieci i młodzież, dzięki czemu stała się ona sportem umożliwiającym kontakt z koniem od najmłodszych lat.
Z wiatrem we włosach
Wyjazdy w teren, galopady po leśnych duktach i wiatr we włosach to właśnie to, za co tak kochamy jazdę konną. Sportowe rajdy konne są wręcz idealną dyscypliną dla wszystkich tych, którzy źle się czują w zamkniętych przestrzeniach czworoboków czy parkurów. Bezpośredni kontakt z przyrodą i szczypta rywalizacji sprawiają, że „Endurance” znajduje coraz szersze grono zwolenników.
W tej konkurencji jeździec i koń muszą pokonać określony dystans kilkudziesięciu kilometrów w jak najkrótszym czasie. Zwycięzcą rajdu jest para, która pierwsza przekracza linię mety, spełniając równocześnie na trasie normy weterynaryjne. Po każdym odcinku (tzw. "pętli"), jak też przed startem i po zakończeniu rajdu, koń jest poddawany kontroli weterynaryjnej. Tylko pozytywna opinia lekarza weterynarii na każdej bramce umożliwia zawodnikowi kontynuowanie następnego odcinka, dlatego w tej konkurencji kluczowym jest odpowiednie przygotowanie kondycyjne wierzchowca. Koń do rajdów powinien charakteryzować się naturalną wysoką wydolnością organizmu, która poprzez odpowiedni trening oraz właściwą strategię wyścigu sprawi, że koń pomimo przebyciu kilkudziesięciu kilometrów linie mety przekroczy nie tylko w jak najkrótszym czasie ale i w dobrym zdrowiu i bez oznak kulawizny. Konkurencję tą można porównać do przebiegnięcia maratonu, dlatego jeździec chcący startować w rajdach musi być nie tylko dobrym strategiem ale musi również charakteryzować się ogromnym wyczuciem, aby właściwie zadysponować siłami swojego konia oszczędzając odpowiedni „zapas mocy” na finisz.
Chociaż potrzeba odbywania długich odcinków na grzbiecie konia istnieje od czasów jego udomowienia, rajdy jako konkurencja sportowa, zostały opracowane w Stanach Zjednoczonych w II połowie XX wieku na podstawie działań kawalerii europejskich (głównie rosyjskich i polskich). Za początek tej dyscypliny uznaje się jednak wyprawę Wendella Robie, który przejechał konno z Nevady do Kalifornii drogą kurierów w 24 godziny. Kilka lat później, dyscyplina rajdów długodystansowych zaczęła zyskiwać popularność także i w Europie.
Dla tych, którzy boją się koni
Jeśli chcesz spędzać czas na świeżym powietrzu, ale nie koniecznie na końskim grzbiecie, możesz zamienić siodło na kozła.
Powozić zaprzęgami konnymi mogą z powodzeniem osoby, które nie miały wcześniej bezpośredniego kontaktu z koniem i nie posiadają umiejętności jeździeckich. To zdecydowanie sport dla wszystkich, bez względu na wiek, czy doświadczenie. Powożenie to konkurencja zaliczana do sportów konnych z ogromną tradycją, łącząca w sobie elegancję i sportowe emocje.
W ramach powożenia, podobnie jak w WKKW, rozgrywane są trzy próby: ujeżdżenie, maraton i zręczność powożenia. W pierwszej próbie liczy się przede wszystkim styl, dokładność i ogólna umiejętność powożenia. Zadaniem zawodników jest przejechanie określonego programu składający się z wielu skomplikowanych figur, które są oceniane przez sędziów. Kolejnym testem dla powożących i ich koni jest maraton, chyba najbardziej widowiskowa część konkursu. Zawodnicy mają do pokonania ponad 20 km trasę z przeszkodami terenowymi (np. mostek). W tym konkursie decyduje szybkość i precyzja. Ostatnia próba, tak zwana zręczność powożenia, ma za zadanie sprawdzenie kondycji, posłuszeństwa i elastyczności koni po wyczerpującym maratonie. Konkurs rozgrywany jest na placu, gdzie ustawione są przeszkody o ściśle określonych wymiarach, niewiele szerszych niż wynosi szerokości bryczki.
Niezwykle bogata jest także historia powożenia. Na egipskich płaskorzeźbach pochodzących z XI w. p.n.e. koń pod jeźdźcem przedstawiany jest częściej zaprzęgu, towarzysząc człowiekowi w uroczystościach, igrzyskach i bojach. Podczas olimpiad greckich wyścigi zaprzęgów należały do najatrakcyjniejszych punktów programu. Rozgrywane były na koniec dnia wieńcząc zmagania i pojedynki uczestników. Zwycięzca otrzymywał wieniec z gałązek drzewa oliwnego i cieszył się niezwykła sławą. Za prekursora sportowej jazdy zaprzęgami uważany jest Król Anglii Jerzy IV. Współcześnie natomiast dla rozwoju tej dyscypliny znacznie zasłużył się Książę Filip, który w latach 70-80 był aktywnym zawodnikiem, pełniącym jednocześnie funkcję Szefa Międzynarodowej Federacji Jeździeckiej.
W stronę zachodzącego słońca.
Jeansy, kowbojki, skórzany kapelusz to atrybuty jeźdźców jeżdżących w stylu westernowym.
Jeździectwo w stylu west dzielimy na jeździeckie konkurencje westernowe i rodeo. Reining, koronna dyscyplina western ridingu, często określana jest mianem westernowego ujeżdżenia. Jest to konkurencja w której koń powinien być kierowany bez jakichkolwiek oznak oporu i wykazać całkowite poddanie się woli jeźdźca. Im mniej widoczne są pomoce jeźdźca, im bardziej koń idzie swobodny i rozluźniony, tym lepszy jest przejazd i wyższy wynik. Reining to połączenie kontrolowanej szybkości i ekscytujących manewrów. To finezja, precyzja, dyscyplina i piękno współpracy konia i jeźdźca. Oczywiście istnieje szereg konkurencji dla ludzi szukających dodatkowej adrenaliny, czyli tak zwane konkurencje szybkościowe. Barrel Racing i Pole Bending są to pełne dynamiki przejazdy „w pełnym galopie” w których liczy się czas i dokładność pokonywania beczek lub tyczek. Dla ludzi ceniących sobie precyzję na najwyższym poziomie idealną konkurencją będzie techniczny Trail (tor przeszkód) lub elegancki Western Pleasure. Wybór jest ogromny. Dzięki konkurencjom Rodeo można naprawdę poczuć co to znaczy być Kowbojem pracującym na ranczo: można łapać cielaka na lasso, zaganiać cielaki do zagrody, wygradzać ze stada czy prowadzić specjalnie przygotowaną trasą. Konkurencji jest na prawdę mnóstwo.
Styl westernowy wywodzi się z potrzeby użytkowania koni przez mieszkańców kontynentu amerykańskiego, podczas pracy na farmach i ranczach. W porównaniu do klasycznego (tzw. angielskiego) stylu jazdy, western riding różni się sposobem wyszkolenia konia, a także sprzętem jeździeckim i strojem. Jazda w tym stylu przeważnie odbywa się na zupełnie luźnych wodzach w subtelnej i delikatnej komunikacji z perfekcyjnie wyszkolonym koniem. Przez cały okres treningu uczy się konia reagować na coraz lżejsze pociągnięcia za wodze i stopniowo zbliża się ręce coraz bliżej do siebie. Prowadzenie konia odbywa się na zasadach neck reining (przykładanie wodzy do szyi konia) dając efekt komunikacji z koniem przy użyciu jednej ręki.
Zachęcamy zatem wszystkich i małych i dużych, starszych i młodszych, aby spróbowali swoich sił w jeździectwie, bo tu każdy odnajdzie coś dla się siebie, a konie swą mądrością i przywiązaniem z pewnością skradną niejedno serce.
Autor: Kamila Górecka
